Niewysłowione – punkt widokowy ostatniego rozdziału

„Niezbadane rejony życia psychicznego” to nie tylko trudne, wczesne stany umysłu, nie tylko pre-werbalne bezdroża, tak dobrze znane z psychoanalitycznych zmagań. Nieznane i niewypowiedziane to także całe spektrum doświadczeń rozumianych zazwyczaj jako wykraczające „ponad” czy „będących obok” (a nie znajdujących się „pod”) bezpiecznym, werbalnym lądem.

W ostatnim rozdziale swojej książki Avner Bergstein przygląda się takim właśnie doświadczeniom – wyrażającym coś istotnego o ludzkiej kondycji w ogóle. Na każdym kroku i w każdej chwili musimy przecież radzić sobie z tym, co niewypowiedziane; nie tylko jeszcze niewypowiedziane, ale też niemożliwe do wypowiedzenia. Tego rodzaju doświadczenie odsłania punkt styku psychoanalizy z filozofią, doświadczeniem i tradycjami mistycznymi, obszarem tego, co negatywne; wycofania, milczenia, luk i uskoków. To rejony budzące lęk, ale i tak przecież przenikające nasze codzienne i niecodzienne doświadczenia, niezależnie od tego, czy akurat pada na nie wzrok.

Opis przypadku klinicznego czy wskazanie na filozoficzną podbudowę problemu – to warstwy, spod których wyłania się uniwersalne, żywe doświadczenie poszukiwania prawdy o podmiocie, o sobie, o pacjencie, o człowieku. Bergstein odważnie pokazuje, że do wewnętrznej prawdy prowadzą bardzo liczne drogi.

Być może ze zdziwieniem odkryjemy, że – mimo oczywistych różnic – wiele może łączyć myśl psychoanalityczną na przykład z tradycjami mistycznymi. Takie odkrycia są konsekwencją eksplorowania tego, co niezbadane, myślenia o człowieku jako o złożonej całości i dążenia do odkrycia (stworzenia?) jak najlepszego języka opisu – bez kurczowego trzymania się tego, co już znane. Czy nie tego wymagają udane wyprawy? Z naszym przewodnikiem docieramy w niespodziewane miejsca. Ze wzniesień widać nowe i nieraz zaskakujące panoramy nieznanego.

Napisała: Joanna Szkudlarek, tłumaczka książki Avnera Bergsteina.
Książka do kupienia tutaj
Zdjęcie: Ian Stauffer on Unsplash